بررسی ساختار مناسب برای استفاده و گسترش دانش درون سازمانی در بانکها (مورد مطالعه: بانک اقتصاد نوین)
محورهای موضوعی : عمومى
عبدالله سجادی جاغرق
1
*
,
رضا مهدیان
2
,
یعسوب الدین عجمی
3
1 - استادیار گروه مدیریت رسانه، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران.، تهران، ایران
2 - رییس مرکز نظارت و ارتباط با مشتریان بانک شهر، تهران، ایران
3 - دانشجوی دکتری مدیریت فناوری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان، اصفهان، ایران
کلید واژه: ساختار سازمانی, دانش درون سازمانی, قابلیت انطباق, انعطاف‌پذیری,
چکیده مقاله :
پژوهش حاضر با هدف بررسی ساختار مناسب برای استفاده و گسترش دانش درون سازمانی در بانکها (مورد مطالعه: بانک اقتصاد نوین) انجام شده است. این پژوهش بر حسب نحوه گردآوری دادهها از نوع تحقیقات توصیفی – همبستگی، و از نظر هدف کاربردی است. جامعه آماری این پژوهش شامل کارکنان بانک اقتصاد نوین ایران به تعداد 1376 نفر است که با استفاده از جدول مورگان نمونه 285 نفری از این جامعه انتخاب شده است. ابزار گردآوری دادهها پرسشنامه محقق ساخته است، که روایی این پرسشنامه به روش صوری طبق نظرات اساتید و متخصصان این حوزه و سپس با روش تحلیل عاملی تائید و برای سنجش پایایی آلفای کرونباخ استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل دادهها از نرم‌افزار Smart PLS استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که ساختاری سازمانی و ویژگی‌های آن تأثیر مستقیمی بر استفاده و گسترش دانش درون سازمانی در بانکها دارند. همچنین نتایج نشان می دهد که مؤلفه‌هایی مانند رسمیت و تمرکز، تیم محوری پاداش به تیم، قابلیت انطباق، پست‌های رسمی و دانشی، انجمنها و شبکه‌های علمی و انعطاف‌پذیری و مرز زدودگی بر استفاده و گسترش دانش درون سازمانی در بانکها تأثیرگذار هستند.
The present study was conducted with the aim of investigating the appropriate structure for the use and expansion of intra-organizational knowledge in banks (case study: Eqtesad Novin Bank). This study is considered a descriptive-correlational research in terms of data collection and is applied in terms of purpose. The statistical population of this study includes 1376 employees of Eqtesad Novin Bank of Iran, from which a sample of 285 people was selected using the Morgan table. The data collection tool and questionnaire were researcher-made, which was used to compile the questionnaire by reviewing and studying several questionnaires and similar research that had been conducted previously. The validity of this questionnaire was confirmed by the face method according to the opinions of professors and experts in this field and then by the factor analysis method, and was used to measure the reliability of Cronbach's alpha. Smart PLS software was used to analyze and interpret the data. The results of the study show that the organizational structure and its characteristics have a direct impact on the use and expansion of intra-organizational knowledge in banks. The results also showed that components such as formality and focus, team-orientedness, team rewards, adaptability, formal and knowledge positions, scientific associations and networks, and flexibility and boundary-breaking are effective in the use and expansion of intra-organizational knowledge in banks
احمدی راضیه، صحرایی شقایق، صاحب طاهره. (1401)، «رتبه‌بندی ابعاد موثر مدیریت دانش بر پذیرش بانکداری دیجیتال در صنعت بانکداری (مطالعه موردی: بانک پارسیان)»، پژوهش‌های مدیریت منابع سازمانی، جلد ۱۲ شماره ۴ صفحات ۲۷-۱۱.
احمدی، فرید. تارزاده، حجت. احمدی، سهیلا (1398)، «ارائه مدل برای مدیریت دانش مشتری در پست بانک ایران»، بررسی‌های بازرگانی، شماره 96 ، مرداد و شهریور 1398.
خیراندیش، مهدی. (1393)، «بررسی چالش ها و موانع پیاده سازی مدیریت دانأش در دانشگاه هوایی شهید ستاری، دانشگاه هوایی شهید ستاری، تهران.
شريعت نيا، اکبر. داودنیا، داود. گویلی کیلانه، الهام (1397)، «بررسي تاثير ابعاد ساختار سازماني بر اثربخشي: نقش مديريت دانش»، چشم‌انداز مدیریت دولتی، دوره 12، شماره 64.
صفا، روح الله؛ رضوی زاده، علی (1396)، «بررسی تأثیر ساختار سازمانی بر خلق دانش در دانشگاه های افسری ارتش ج.ا.ا»، فصلنامه مطالعات منابع انسانی، سال ششم، شماره بیست و پنج، پاییز 96، صص 1-30.
طباطبایی‌فر، سیدمحمد. احمدی، حبیب و قیصری، علیرضا (1396)، «بررسی تأثیر مجازی سازی ساختار سازمانی بر مدیریت دانش کارکنان بانک توسعه صادرات ایران»، سومین کنفرانس بین المللی مدیریت،حسابداری و اقتصاد دانش بنیان با تاکید بر اقتصاد مقاومتی، تهران، https://civilica.com/doc/693556
فاطمی‌نسب، سیدعزت‌اله؛ لطیفی، میثم (1398). «بررسی رابطه ساختار سازمانی با تسهیم دانش در خبرگزاری ج.ا.ا(ایرنا)»، مطالعات مدیریت راهبردی دفاع ملی، دوره 3، شماره 10، شهریور 1398، صص 34-7.
محمداسماعیل، صدیقه؛ حمیدی، فاطمه (1400). مدل جریان دانش در صنعت بانکداری. مدیریت دانش سازمانی، 4(12 )، 123-153.
محمدی فاتح، اصغر؛ مهدی، محمد؛ و سالار نژاد، علی اصغر (1401)، «مدیریت دانش در صنعت بانکداری و مالی: سهم فناوری‌های انقلاب صنعتی چهارم»، پژوهشنامه مدیریت اجرایی، دوره 14، شماره 27] صص 546-517.
محمدي پور ، رحمت اله؛ حسين بيگي، سبحان (1395)، «شناسايي عوامل مؤثر بر پياده‌سازي مديريت دانش در سازمان( مطالعه موردي در بانك مسكن)»، کنفرانس بین المللی تحبگان مدیریت، 12 خرداد ماه 1395.
Giudici, A., Reinmoeller, P., & Ravasi, D. (2018). Open-system orchestration as a relational source of sensing capabilities: Evidence from a venture association. Academy of Management Journal, 61(4), 1369–1402. https://doi.org/10.5465/ amj.2015.0573
Helmold, M. (2021). New Work, transformational and virtual leadership. Springer. doi: 10.1007/978-3-030-63315-8.
Hussain, N., Rigoni, U., & Cavezzali, E. (2018). Does it pay to be sustainable? Looking inside the black box of the relationship between sustainability performance and financial performance. Corporate Social Responsibility and Environmental Management, 25(6), 1198–1211. https://doi.org/10.1002/csr.1631
Rese, A., Kopplin, C. S., & Nielebock, C. (2020). Factors influencing members’ knowledge sharing and creative performance in coworking spaces. Journal of Knowledge Management, 24(9), 2327–2354. https://doi.org/10.1108/JKM-04-2020-0243
Ritala, P., Husted, K., Olander, H., & Michailova, S. (2018). External knowledge sharing and radical innovation: The downsides of uncontrolled openness. Journal of Knowledge Management, 22(5), 1104–1123. https://doi.org/10.1108/JKM-05-2017- 0172
Khosravi, A. and Hussin, A., (2018), “Customer knowledge management antecedent factors: A systematic literature review”, Knowledge and Process Management, Vol.25, Issue1.
Mayiya González-Illescas, Patrocinio Zaragoza-Sáez, 2024, Influence of knowledge management infrastructure on knowledge creation processes. A study in the primary sector, Volume 9, Issue 9, September 2023, e19536. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2023.e19536.
Ricarda B. Bouncken, Muhammad Mahmood Aslam, Till Marius Gantert, Andreas Kallmuenzer, 2023, New work design for knowledge creation and sustainability: An empirical study of coworking-spaces, Journal of Business Research 154 (2023) 113337.
Samhuri Ikbal Pradana, Amelia Kurniawati, Nia Ambarsari, 2015, Knowledge management system implementation readiness measurement in PDII LIPI based on people and organizational structure factors, Industrial Engineering and Service Science 2015, IESS 2015, Procedia Manufacturing 4 ( 2015 ) 216 – 223.
Stevens, R., Moray, N., Bruneel, J., & Clarysse, B. (2015). Attention allocation to multiple goals: The case of for-profit social enterprises. Strategic Management Journal, 36(7), 1006–1016. https://doi.org/10.1002/smj.2265
Sumrin, S., Gupta, S., Asaad, Y., Wang, Y., Bhattacharya, S., & Foroudi, P. (2021). Eco-innovation for environment and waste prevention. Journal of Business Research, 122, 627–639. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2020.08.001
T¨auscher, K., Bouncken, R., & Pesch, R. (2021). Gaining legitimacy by being different: Optimal distinctiveness in crowdfunding platforms. Academy of Management Journal, 64(1), 149–179. https://doi.org/10.5465/amj.2018.0620
Turcu, C. (2013). Re-thinking sustainability indicators: Local perspectives of urban sustainability. Journal of Environmental Planning and Management, 56(5), 695–719. https://doi.org/10.1080/09640568.2012.698984
Valenduc, G. (2019). New forms of work and employment in the digital economy. In: The deconstruction of employment as a political question (pp. 63–80). Springer.
Valacherry, A.K. and Pakkeerappa, P., (2018), “Customer Knowledge Management via Social Media: A Case Study of an Indian Retailer”, Journal of Human Values, Vol. 24, Issue 1.
Wei Zheng, Baiyin Yang, Gary N. McLean, 2014, Linking organizational culture, structure, strategy, and organizational effectiveness: Mediating role of knowledge management, Journal of Business Research, Volume 63, Issue 7, July 2010, Pages 763-771.
Zaidi, A.N., (2017), “Customer Knowledge Management (CKM) as a Predictor of Innovation Capability with the Moderating Role of Organizational Structure: A Study of the Banking Sector of Pakistan”, Arabian J Bus Manag Review, Vol.7.
بررسی ساختار مناسب برای استفاده و گسترش دانش درون سازمانی در بانکها (مورد مطالعه: بانک اقتصاد نوین)
* سید عبدالله سجادی جاغرق ** رضا مهدیان *** یعسوبالدین عجمی
* استادیار گروه مدیریت رسانه، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران.، تهران، ایران.
asadjady@yahoo.com
** رییس مرکز نظارت و ارتباط با مشتریان بانک شهر، تهران، ایران.
reza.mahdian2008@yahoo.com
*** دانشجوی دکتری مدیریت فناوری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان، اصفهان، ایران.
omid_ajami@yahoo.com
تاریخ دریافت: 19/03/1403 تاریخ پذیرش: 12/09/1403
چکيده
پژوهش حاضر با هدف بررسی ساختار مناسب برای استفاده و گسترش دانش درون سازمانی در بانکها (مورد مطالعه: بانک اقتصاد نوین) انجام شده است. این پژوهش بر حسب نحوه گردآوری دادهها از نوع تحقیقات توصیفی – همبستگی، و از نظر هدف کاربردی است. جامعه آماری این پژوهش شامل کارکنان بانک اقتصاد نوین ایران به تعداد 1376 نفر است که با استفاده از جدول مورگان نمونه 285 نفری از این جامعه انتخاب شده است. ابزار گردآوری دادهها پرسشنامه محقق ساخته است، که روایی این پرسشنامه به روش صوری طبق نظرات اساتید و متخصصان این حوزه و سپس با روش تحلیل عاملی تائید و برای سنجش پایایی آلفای کرونباخ استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل دادهها از نرم‌افزار Smart PLS استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد که ساختاری سازمانی و ویژگی‌های آن تأثیر مستقیمی بر استفاده و گسترش دانش درون سازمانی در بانکها دارند. همچنین نتایج نشان
میدهد که مؤلفه‌هایی مانند رسمیت و تمرکز، تیم محوری پاداش به تیم، قابلیت انطباق، پست‌های رسمی و دانشی، انجمنها و شبکه‌های علمی و انعطاف‌پذیری و مرز زدودگی بر استفاده و گسترش دانش درون سازمانی در بانکها تأثیرگذار هستند.
واژه‌های کلیدی: ساختار سازمانی، دانش درون سازمانی، قابلیت انطباق، انعطاف‌پذیری.
نوع مقاله: پژوهشی
1- مقدمه
در گذشتهای نه چندان دور قدرت و مزیت رقابتی یک سازمان بر مبنای دسترسی به منابع مادی سنجیده میشد. در محیط پویای امروز، دانش یکی از منابع اصلی دستیابی به مزیت رقابتی در عرصه اقتصاد جهانی به شمار میاید و آن را منبعی برای همبستگی در جوامع درون و برون سازمانی میدانند. در راستای کسب مزیت رقابتی، سازمانها باید به جستجوی نیروهای با تجربه بپردازند یا مهارت موردنیاز را به آنها آموزش دهند، اما این اقدامات به تنهایی کافی نیست و
نویسندة عهده‌‌دار مکاتبات: سید عبدالله سجادی جاغرق Asadjady@yahoo.com
|
مدیریت دانش میتواند به عنوان خلق، اکتساب، به اشتراکگذاری و بهرهبرداری از دانش به منظور افزایش توانایی سازمان، سرعت بخشی و اثربخشی در تحویل کالاها و خدمات در جهت منافع مشتریان، هم راستا با استراتژی کسب و کار تعریف میشود (خسروی و حسینی1، 2018). از این‌رو سازمانهایی که سطوح بالاتری از مدیریت دانش را دارا می‌باشند، می‌توانند توانایی خود را در پاسخ به تغییرات سریع و توسعه ایده‌های نوآورانه و نوآوری در محصول و خدمت ارتقا دهند (زندی2، 2017). از سوی دیگر، درست است که مدیریت دانش اثربخش، ارتباط دانش و فرایند نوآوری را تسهیل کرده و نوآوری را با استفاده از بهبود دیدگاه و توانایی‌های جدید توسعه میدهد، ولی باید این امر با پاسخگویی مناسب به نیازهای مشتریان همراه باشد (احمدی و همکاران، 1397). بنابراین، میتوان نتیجه گرفت که مدیریت دانش مشتری محور میتواند نقشی حیاتی در پشتیبانی و ایجاد ارزش در سازمانها به خصوص سازمان‌های خدماتی ایفا کند.
در همين راستا مباحث مرتبط با مديريت دانش و به کارگيري مناسب آن در سازمانها، سوالاتي متعدد در ذهن انديشمندان اين حوزه به وجود آورده است. از آنجا که يکي از مهمترين عوامل موفقيت مديريت دانش، وجود ساختار سازماني مناسب، سازگار با مديريت دانش مي باشد، مبحث ساختار سازماني سازگار با مديريت دانش که بتواند راهبردهاي کسب و کار و مديريت دانش را همزمان پوشش دهد از اهميتي دو چندان برخوردار گرديده است.
ساختار سازمان میتواند مشوق و یا مانع موفقیت فرآیند خلق دانش باشد برای اینکه سازمانها بتوانند دانش را به طور مؤثر اداره کنند باید از ساختار مناسبی برخوردار باشند. میزان تمرکز، رسمیت، نحوه جریان اطلاعات بین واحدها، وضعیت اسناد و مدارک محرمانه سازمان و.... عوامل ساختاری مهمی هستند که وضعیت و ویژگی آنها مستقیماً بر خلق انتقال ذخیره سازی و به کارگیری دانش در سازمان تأثیر گذار است. امروزه ساختار سازمانی به یک عامل حیاتی در موفقیت فرآیند خلق دانش سازمان بدل شده است. اگرچه ساختارهای سنتی سلسله مراتبی امکان انتقال دانش از طریق زنجیره فرماندهی را فراهم می آورند لیکن مانع از انتقال دانش در سطح افقی سازمان و در بین واحدهای وظیفه ای می گردند. چنین ساختاری موجب افزایش رقابت و تعارض میان واحدهای مختلف شده و ممکن است به کند شدن روند به کارگیری تکنولوژیهای ارتباطی تکنولوژیهای لازم جهت گسترش دانش در سازمان گردد (حبیبی بدرآبادی و همکاران، ۱۳۸۹).
بررسی ساختار مناسب برای استفاده و گسترش.../ سیدعبدالله سجادی جاغرق و همکاران 52 |
سرنکو و بنتیس3 (2016)، بر این موضوع تأکید دارند که اکثر فعالیت های مدیریت دانش در اشتراکگذاری دانش درونسازمانی زمانی اتفاق میافتد که کارکنان داوطلبانه دانش ضمنی (به‌عنوان مثال تخصص، دانش چگونگی و دانش کجایی و مهارت) و دانش صریح (مانند اسناد، فیلم‌ها، گزارش‌ها و الگوها) خود را با همکارانشان به اشتراک بگذارند. فرایندی که از طریق آن افراد دانش خود را با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند، به یکی از مهمترین مباحث مدیریت دانش تبدیل شده است. پنهان کردن دانش به‌طور مکرر در سازمان‌های عصر حاضر مشاهده میشود و نتایج آن ممکن است گاهی مخرب باشد. قطع جریان دانش درونسازمانی، تولید دانش تکراری را افزایش میدهد. در واقع این مسئله باعث میشود کارکنان مجبور شوند مدت طولانی را برای کسب دانشی که قبلاً توسط سایر اعضای سازمانی کسب شده صرف کنند. همچنین اگر کارکنان رفتار پنهانسازی دانش همکاران خود را مشاهده کنند، سطح تعهد سازمانی خود را کاهش میدهند (محمد اسماعیل و حمیدی، 1400). بنابراین زمانی‌که دانش حیاتی به‌جای اینکه در فرآیندهای سازمانی قرار گیرد، در ذهن افراد باقی بماند، ممکن است کیفیت خروجی سازمانی به سطح مطلوبی نرسد، که نه تنها سازمان بلکه سایر ذینفعان از جمله مشتریان آن را تحت تأثیر قرار میدهد.
بنابراین و بر اساس مطالب بیان شده، ساختار سازمانی نقش مهمی در مدیریت دانش و ابعاد آن دارد. در واقع برای استفاده بهینه از دانش و توسعه آن نیاز به ساختار سازمانی مناسب و متناسب با مؤلفه‌های مدیریت دانش است. ویژگی‌های ساختار سازمانی مانند رسمیت، تمرکز، قابلیت انطباق، انعطاف‌پذیری و مرز زدودگی، نوع ساختار ارگانیکی یا مکانیکی، تیم محوری و پاداش به تیم، انجمنها و شبکه‌های علمی، پست‌های رسمی و دانشی را نام برد. این ویژگی‌ها هم می‌توانند مانع استفاده و توسعه دانش شوند و هم مشوق آن باشند. بنابراین ارزیابی و بررسی نقش ویژگی‌های سازختار سازمانی بر استفاده و توسعه دانش در درون سازمان بسیار مهم و حیاتی است. مسئلهای‌که در این تحقیق به آن پرداخته میشود.
از سویی، بیش از سه دهه از نخستین اظهارنظر متخصصین در مورد کسب‌وکارهایی که نیاز به «تبدیل‌شدن به سازمان‌های دانش‌محور» دارند گذشته است و صنعت بانکداری هنوز برای استقرار کارآمد نظام مدیریت دانش در تلاش است. تا سال 2020 میلادی ، بیش از 90 درصد از بانکها و اتحادیه‌های اعتباری، مشکلاتی را مرتبط با مدیریت دانش صنعت خود گزارش کرده‌اند. بیش از 60 درصد از این گزارش‌ها حاکی از آن است که کارکنان هنوز ترجیح میدهند از اطلاعات یا راهنمایی مستقیم همکاران استفاده کنند تا اینکه خودشان راهکار مرتبط با مساله را بیابند. مديريت دانش براي مؤسسه‌هاي بانكي به اندازه هر نوع سازمان ديگري اهميت دارد. به رغم اهميت اجراي طرح مديريت دانش، تعداد كمي از مؤسسه‌هاي بانكي هستند كه به طور رسمي داراي يك برنامه مديريت دانش كاملاً يكپارچه باشند. ازسوي ديگر تحول ديجيتال به عنوان يكي از مباحث و حوزههاي جديد در سالهاي گذشته توجه صاحب نظران و مديران را به خود جلب كرده است. از اين رو بهينه سازي ارتباط ميان آن با مديريت دانش ميتواند سازمانها را در تحقق اهدافشان و كسب مزيت رقابتي ارزشمند ياري رساند.
بررسی ساختار مناسب برای استفاده و گسترش..../ سیدعبدالله سجادی جاغرق و همکاران 53 |
2- مبانی نظری و پیشینه تحقیق
حرکت به سوی دانش
در دسته بندی که از سوی صاحبنظران مدیریت ارائه گردیه است؛ دهه 1980 را دهه جنبش کیفیت؛ دهه 1990 را دهه مهندسی مجدد و دهه 2000 را دهه مدیریت دانش لقب دادهاند. دانش همان صورت ذهنی ایدهها، واقعیتها، مفاهیم، دادهها و تکنیکهای ثبت شده در حافظه انسان است که از مغز انسان سرچشمه میگیرد و مبتنی بر اطلاعاتی است که با تجربه، باورها و ارزشهای شخصی همراه با تصمیم و عمل وی، دگرگون و بارور میشود. نوناکا4 در مدلی یکپارچه برای ایجاد دانش پویا، از دانش به عنوان عامل محرک درونی یاد میکند. دانشی که مفهومی در بر نداشته باشد در واقع اطلاعات خواهد بود و اطلاعات زمانی به دانش تبدیل
میگردد که توسط اشخاص تفسیر گردیده، با عقاید و تعهدات آنها آمیخته شده و به آن مفهوم داده شود. به تبع تبدیل دانش به منبع استراتژیک برای رقابت و بقای سازمانها و جوامع، نیاز به توسعه و اشراف بر روشهای خلق، اشتراک و به کارگیری آن حیاتی میشود(کاظمی، 1385).
3- ساختار سازمانی
ساختار هر سازمان تعیینکنندهی میزان توان آن در پاسخگویی به چالشهای محیطی است. ساختار سازمان از حیث موقعیت فیزیکی و الزامات آن بر رویههای انجام کار و الگوهای غیررسمی ارتباطات مدنظر قرار میگیرد. در تعریف ساختار سازمانی به سه رکن اصلی به شرح زیر اشاره
میشود:
الف) ساختار سازمانی تعیینکننده روابط رسمی گزارشگری در سازمان است و نشاندهنده سطوحی است که در سلسله مراتب اداری وجود دارد و نیز حیطه کنترل مدیران یا سرپرستان را مشخص میکند.
ب) ساختار سازمانی مبین افرادی است که به صورت گروهی در دوایر کار میکنند و گروهبندی یا تقسیمبندی دوایری است که در کل سازمان وجود دارند.
ج) ساختار سازمانی دربرگیرنده طرح سیستمهایی میشود که به واسطه آنها فعالیت کلیه دوایر هماهنگ میشود و در نتیجه آن سیستم ارتباط موثر تضمین خواهد شد (کاظمی، 1385).
4- ساختار سازمانی مدیریت دانش
دانش سازمانی به واسطه ارتباط و تبادل نظر مستمر دانش صریح و ضمنی ایجاد میشود. درحالیکه افراد دانشآفریناند، سازمان نقش مهمی در زنجیره کردن این دانشها به یکدیگر و بسط آنها بازی میکند. علیرغم اینکه ایده در ذهن فرد شکل میگیرد، تعامل افراد نوعاً نقش مهمی در پرورش این ایده بازی میکند. به عبارت ساده اجتماع تعامل در توسعه و پرورش دانش جدید نقش قاطعی دارد. هرچند این انجمنها احتمالا مرزهای بین بخشی و گاه بین سازمانی را در
مینوردند، نکته قابل توجه، ابعاد سازمانی جدیدی است که در این بین رخ مینمایند و بیشتر به تعامل افراد در جهت تسهیم و توسعه دانش میانجامد(کاظمی، 1385).
بررسی ساختار مناسب برای استفاده و گسترش.../ سیدعبدالله سجادی جاغرق و همکاران 54 |
بسياري از سازمانها هنوز در اجراي يك راهبرد مديريت دانش موفق با شكست روبرو مي‌شوند (راب و ويتيچ9،2014). به هر حال، براي هر سازماني اجرا و حفظ برنامه‌هاي مديريت دانش موثر مشكل است. دامنه اي كه براي عدم موفقيت برنامه هاي مديريت دانش برآورد شده است بين 50% تا 70% است، و اين نشان ميدهد كه بسياري از اهداف مورد نظر به دست نيامده است. فعالان و دانش پژوهان تمايل دارند بدانند كه چگونه مي توان نظام هاي مديريت دانش اثربخش را ايجاد كرد (اندرسون10، 2014).
دانش، دارايي واقعي سازمانهايي است كه براي حضوري موفق در عرصه پر رقابت جهاني و يکپارچگي سيستمها، ارزش‌ها و منابع سازماني خود تلاش ميکنند. مديريت دانش با ابزارهاي فني و ارزشهاي انساني چندگانه سر و كار دارد، لذا ميتواند نشان دهد كه چگونه سازمان‌هاي هوشمند و يادگيرنده مي‌توانند فرآيندهاي خود را با استفاده از يك رهيافت «دانش‌مدار» مجدداً طراحي نمايند. جوامع علمي و تجاري هر دو بر اين باورند كه سازمان‌هاي دانش محور مي‌توانند برتري‌هاي بلندمدت خود را در عرصه‌هاي رقابتي حفظ كنند. منابع نقد و بررسي و چشم‌اندازهاي رقابتي سازمانها نشان دهنده تأثيرات اين ديدگاه در عرصه‌هاي استراتژيك سازمان‌هاي تجاري است (نلسون و وينتر11، 1992).
محققين و دانشگاهيان ديدگاه متفاوتي در خصوص مديريت دانش اتخاذ كرده و گستره‌اي از راه‌حل‌هاي فناوري تا مجموعه‌اي از دستورات عملي را در نظر دارند. بر طبق بعضي از اظهار نظرها (استوارت و ويگ، 2001)، مديريت دانش به عنوان يك متدولوژي براي توليد و حفظ و بهره‌برداري از تمام امكانات، مجموعه عظيمي از دانش ميباشد كه هر سازماني در فعاليتهاي روزانه خود از آنها سود مي‌جويد. ديدگاه ديگري وجود دارد كه مديريت دانش را به عنوان مجموعه‌اي از فرآيندها توصيف مي‌كند كه از توليد و توزيع و بهره‌برداري از دانش بين عوامل مرتبط هوشمند و ابزارهاي تكنيكي چون، تكنولوژي اطلاعات و سيستمهاي پشتيبان از تصميم‌گيري، حمايت مي‌نمايد (ليبوتيس و ولكاكس12، 1997).
در دهههای اخیر سازمانها، شاهد تغییرات اساسی در زمینههای ساختار، کارکرد و سبکهای مدیریتی خویش بودهاند. سازمان‌های نوین، اهمیت بیشتری جهت درک، انطباقپذیری و مدیریت تغییرات محیط پیرامون قایل شده و در کسب و بکارگیری دانش و اطلاعات روزآمد به منظور بهبود عملیات و ارائه خدمات و محصولات مطلوب تر به مشتریان پیشی گرفتهاند. چنین سازمانهایی نیازمند بکارگیری سبک جدیدی از مدیریت بنام "مدیریت دانش" هستند. هر چند دانش به خودی خود یک منبع محسوب میشود، طریقی که این دانش مدیریت شده و مورد استفاده قرار میگیرد بر کیفیت خدماتی که می تواند از هر یک از منابع متعلق به موسسه عاید گردد، مؤثر است. بنابراین مدیریت دانش نقش حمایتی مهمی در موسسه ایفا مینماید (دروچ13،2015). لذا هدف عمده مدیریت دانش ایجاد و سازماندهی محیطی است که در آن افراد دانش خود را توسعه داده، با یکدیگر تبادل نموده، دانش دیگران را با دانش خود ترکیب کرده و نهایتاً آن را بکار بندند. این کاربرد دانش به نوبه خود به نوآوری در سازمان منجر خواهد شد. از این رو است که مدیرت دانش غالبآ به عنوان منبع و مرجع اصلی نوآوری شناخته شده است و از الزامات اساسی فرآیند نوآوری در سازمان محسوب میشود (دو پلیسس14،2015).
بررسی ساختار مناسب برای استفاده و گسترش..../ سیدعبدالله سجادی جاغرق و همکاران 55 |
محمدی فاتح و همکاران (1401)، در پژوهشی با عنوان «مدیریت دانش در صنعت بانکداری و مالی: سهم فناوری‌های انقلاب صنعتی چهارم»، بیان میکنند فناوری‌های انقلاب صنعتی چهارم، تسهیلکننده اقدامات مدیریت دانش در صنعت بانکداری و مالی محسوب می‌شوند. لذا لازم است بسترها و ساز‌و‌کارهای مناسبِ بهره‌گیری از این فناوری‌ها در حوزه‌های بانکداری ایجاد شود. در این تحقیق از طریق فن دلفی و در سه مرحله، کاربرد فناوری‌های نوظهور با محوریت انقلاب صنعتی چهارم در صنعت بانکداری و مالی شناسایی شده است. اعضای پنل متشکل از 10 خبره حوزه فناوری اطلاعات و مالی بود که پس از اجماع ایشان، تعداد 17 فناوری نوظهور اطلاعاتی در بخش بانکی و مالی شناسایی و رتبه آنها از طریق آزمون کندال تعیین شد. این فناوری‌ها به ترتیب رتبه عبارت‌اند از کلان‌داده، سیستم تشخیص هویت زیستی، فناوری‌های کشف کلاه‌برداری، خودپرداز بدون لمس، داده‌کاوی، رایانش ابری، بازاریابی کانال همه‌کاره، هوش مصنوعی، فین‌تک، بیومتریک، بلاکچین، شبکه‌های اجتماعی هوشمند، شبکه‌های عصبی مصنوعی، فناوری‌های پایش از دور، هوش تجاری، اینترنت اشیاء و حساب دیجیتال. سپس توسط این خبرگان، میزان کاربرد این فناوری‌ها در چهارحوزه بانکداری یعنی بازاریابی، منابع انسانی، مدیریت‌ریسک و مشتری‌مداری بررسی ساختار مناسب برای استفاده و گسترش.../ سیدعبدالله سجادی جاغرق و همکاران 56 |
احمدی و همکاران (1401)، نیز در پژوهشی با عنوان «رتبه بندی ابعاد موثر مدیریت دانش بر پذیرش بانکداری دیجیتال در صنعت بانکداری (مطالعه موردی: بانک پارسیان)»، بیان میکنند دانش به‌عنوان یکی از عوامل موفقیت سیستم بانکی بسیار موردتوجه است. از‌این‌رو بانکها سعی بر مدیریت مؤثرتر و کارآمدتر دانش موجود در سازمان به‌منظور بهبود عملکردشان دارند. همچنین بانکها باتوجه‌به نقش مهم تحول دیجیتال در پیشرفت سازمانها تلاش میکنند با تمرکز و توجه بیشتر بر این حوزه و حرکت به سمت بانکداری دیجیتال نه‌تنها سهم بازار خود را حفظ کرده بلکه از رقبای خود پیشی بگیرند. از همین رو تلاش شده است تا با شناسایی ابعاد مؤثر مدیریت دانش که بر پذیرش بانکداری دیجیتال تأثیرگذار هستند، به رتبه‌بندی این عوامل پرداخته شود تا مدیران صنعت بانکداری بتوانند باتوجه‌به سطح تأثیر این عوامل، در‌خصوص تقویت میزان استفاده از آنها در افزایش سطح پذیرش بانکداری دیجتیال از سوی مشتریان خود اقدام کنند. در مرحله اول این پژوهش، پرسشنامه طراحی‌شده ابعاد مؤثر مدیریت دانش بر پذیرش بانکداری دیجیتال به‌وسیله خبرگان بانکی که در حوزه مدیریت دانش، فناوری اطلاعات و بانکداری دیجیتال فعال هستند، تکمیل شد. پس از بررسی نظرات خبرگان با استفاده از روش دلفی پرسشنامه مقایسات زوجی طراحی شد و درنهایت با استفاده از روش دیماتل ابعاد مؤثر مدیریت دانش بر پذیرش بانکداری دیجیتال رتبه‌بندی شدند. ازآنجایی‌که هدف روش دیماتل مشخص‌کردن نحوه نفوذ عناصر بر یکدیگر است، در بررسی شاخص‌های کل، شاخص فناوری اطلاعات با بیشترین مقدار، به‌طور قطع یک نفوذ‌کننده قوی و شاخص ارباب‌رجوع با کمترین مقدار، تحت نفوذ سایر عوامل قرار دارند.
علاوه بر این، محمداسماعیل و حمیدی (1400)، در پژوهشی با عنوان «مدل جریان دانش در صنعت بانکداری. مدیریت دانش سازمانی»، به این نتیجه رسیدند که مؤلفه‌های کسب دانش، خلق دانش، ذخیره دانش، تسهیم دانش، کاربرد دانش، زیرساخت فناوری اطلاعات و ساختار سازمانی منعطف بر جریان دانش در صنعت بانکداری تأثیرگذارند و مدل مفهومی پژوهش مدل مناسبی برای جریان دانش در صنعت بانکداری می باشد. تسهیم دانش با ضریب تأثیر 379/0 بیشترین تأثیر را بر وضعیت جریان دانش دارد. نتیجه گیری: نتایج نشان میدهد که جریان دانش در صنعت بانکداری بشدت لازم و ضروری است و این صنعت نیاز مبرم دارد که به این حوزه مطالعاتی و عملیاتی وارد شود. همچنین مدیریت دانش به منظور برقراری جریان مؤثر دانش در صنعت بانکداری اهمیت و جایگاه ویژهای دارد. بنابراین, لازم است بانکها ابتدا با مدیریت مناسب دانش در سازمان شرایط لازم برای جریان مؤثر دانش در بانک را فراهم آورند و از این طریق به بهبود عملکرد و سودآوری بیشتر در این صنعت نائل آیند.
فاطمی‌نسب و لطیفی (1398)، در پژوهشی با عنوان «بررسی رابطه ساختار سازمانی با تسهیم دانش در خبرگزاری ج.ا.ا(ایرنا)»، به این نتیجه رسیدند که که در بین مؤلفه‌های تسهیم دانش انتقال راهبردی بالاترین و انتقال کارشناسی کمترین میزان اهمیت را داشته است. همچنین در بین مؤلفه‌های ساختار سازمانی، پیچیدگی بیشترین و تمرکز کمترین اهمیت را دارا بوده است. تحلیل همبستگی نشان میدهد که بین مؤلفه‌های رسمیت، تمرکز، پیچیدگی و تسهیم دانش ارتباط معناداری وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیونی بیانگر آن است که 41 درصد واریانس تسهیم دانش توسط ساختار سازمانی تعیین میشود.
طباطبایی‌فر و همکاران (1396)، در پژوهشی با عنوان «بررسی تأثیر مجازی سازی ساختار سازمانی بر مدیریت دانش کارکنان بانک توسعه صادرات ایران»، انجام دادند. در این پژوهش با استفاده از مدل بایر و کوزگی در سال 2007 پیرامون مجازی سازی تدریجی سازمانها براساس مؤلفه‌های ایجاد ارزش مجازی، تمرکز بر مزیت‌های رقابتی، استحکام شبکه، یکپارچگی، اعتماد در شبکه و استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات و همچنین از مدل استاندارد مدیریت دانش لاوسن و شرون شامل مؤلفه‌های خلق دانش، جمع آوری دانش، تسهیم دانش، استفاده از دانش و نهادینه سازی دانش استفاده و در نهایت ارتباط درجه مجازی بودن سازمان و عملکرد مدیریت دانش بررسی شده است. جامعه آماری این پژوهش را کارشناسان و مدیران بخش فناوری اطلاعات و روسا و معاونین شعب بانک توسعه صادرات ایران که با مفاهیم مدیریت دانش و سازمان مجازی آشنا بودند، تشکیل دادند و به منظور جمع آوری اطلاعات از ابزار پرسشنامه استاندارد بایر و کوزگی و پرسشنامه شرون و لاوسن استفاده گردید. جهت تحلیل دادهها از SPSS و آزمون مدل سازی معادلات ساختاری PLS Smart بهره گرفته شد. نتایج این تحقیق نشان داد که میزان درجه مجازی شدن ساختار سازمانی بانک توسعه صادرات ایران بر عملکرد مدیریت دانش تأثیر دارد. همچنین رابطه سه مؤلفه مجازی بودن سازمان (تمرکز بر مزیت های رقابتی، اعتماد در شبکه و استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات) با عملکرد مدیریت دانش در این پژوهش تأیید گردید.
مایا و پاتروسینو15 (2024)، در پژوهشی با عنوان «تأثیر زیرساخت مدیریت دانش بر فرآیندهای خلق دانش: مطالعه در بخش اولیه»؛ انجام دادند. با توجه به رویکردهای نظری دیدگاه مبتنی بر منابع شرکت، قابلیت‌های پویا و دیدگاه دانش‌محور شرکت، هدف این مقاله تحلیل تأثیری است که زیرساخت مدیریت دانش بر فرآیندهای ایجاد دانش در بخش اولیه دارد. شرکت ها، به طور خاص، بخش آبزی پروری، برای تجزیه و تحلیل تجربی رویکرد SEM-PLS در نمونه‌ای از 186 مزرعه پرورش میگو در اکوادور استفاده شد. نتایج تأیید میکند که محیط، ساختار سازمانی و فرهنگ بر ایجاد دانش تأثیر می‌گذارد، در حالی که منابع فن‌آوری معنادار نیستند. این را میتوان با ویژگی های فعالیتهای مرکزی شرکتهای میگو و تعیین وظایف توضیح داد. از منظر نظری، این مقاله دیدگاه مبتنی بر دانش بنگاه را با فعالیتهای بخش اولیه پیوند میدهد. به طور خاص، یک مدل نظری ایجاد شده است که در آن متغیرهایی که می‌توانند بر فرآیندهای ایجاد دانش در مزارع پرورش میگو تأثیر بگذارند، مورد مطالعه قرار می‌گیرند. آثار موجود در ادبیات علمی که هر دو دیدگاه را تحلیل میکنند، عملاً صفر هستند. از منظر مدیریتی، با توجه به اهمیت ایجاد و تجدید دانش برای توسعه توانمندی‌های سازمانی در مواجهه با پویایی بازار، یافته‌های این پژوهش میتواند مدیران را به درک اینکه چگونه ترکیب منابع میتواند به افزایش ذخایر دانش کمک کند، راهنمایی کند. برای اهداف تجاری مفید است.
بررسی ساختار مناسب برای استفاده و گسترش..../ سیدعبدالله سجادی جاغرق و همکاران 57 |
ریچارد و همکاران17 (2023) در پژوهشی با عنوان طراحی کار جدید برای ایجاد دانش و پایداری: مطالعه تجربی فضاهای کار مشترک» بیان میکنند کار جدید، مانند فضاهای کاری مشترک، در مقایسه با ساختارهای کاری سنتی، استقلال کار بیشتری را در کنار مرزهای فضایی، وظیفه، تیم و رهبری قابل نفوذ ارائه میدهد. کار جدید در فضاهای کار مشترک چندین مزیت را برای پایداری و ایجاد دانش فراهم می کند، با این حال با خطرات رقابت و نشت دانش نیز مواجه است. برای درک پیوند انتقال دانش و پایداری در کار جدید، ما فرآیندها را در فضاهای کاری از طریق مصاحبه، مشاهدات و داده‌های ثانویه مطالعه می‌کنیم و آنها در این پژوهش محیط‌ها را با اهداف کم و پایداری بالا در فضاهای کاری مقایسه میکنند. نتایج نشان میدهد که فضاهای کار مشترک می‌توانند مخاطبان خود را با افشای پایداری در مانیفست‌ها، جوامع و فضاهای فیزیکی خود جلب کنند. به اشتراک گذاری دانش در مناطق مختلف فضاهای کار مشترک به شکلهای الهام بخش، حل مسئله، ترکیب و خلق مشترک رخ میدهد. پایداری فضاهای کار مشترک و به اشتراکگذاری دانش در آن تحت تأثیر یک جامعه مشترک قرار گرفته در محیط محلی است.
سامهوری اقبال و همکاران18 (2015)، در پژوهشی با عنوان «سنجش آمادگی پیاده سازی سیستم مدیریت دانش در PDII LIPI بر اساس افراد و عوامل ساختار سازمانی»، بیان میکنند دانش ترکیبی سیال از تجربه، ارزش‌ها، اطلاعات زمینه‌ای و بینش متخصص است که چارچوبی را برای ایجاد ارزش در سازمان و ایجاد مزیت رقابتی فراهم میکند. هنگامی که آن فرد کلیدی سازمان را ترک می کند، دانش ناپدید میشود و مزیت رقابتی سازمان از بین می رود. سیستم مدیریت دانش یک سیستم اطلاعاتی است که برای مدیریت دانش سازمانی با پشتیبانی و تقویت فرآیند سازمانی ایجاد، ذخیره/بازیابی، انتقال و کاربرد دانش به کار می رود. در پیادهسازی سیستم مدیریت دانش، سازمان به ترتیبات قابل توجهی مانند ساختار سازمان و افراد نیاز دارد.
ویی ژنگ و همکاران19 (2014)، در پژوهشی با عنوان «پیوند
بررسی ساختار مناسب برای استفاده و گسترش.../ سیدعبدالله سجادی جاغرق و همکاران 58 |
6- مدل مفهومی پژوهش
با بررسی ادبیات و پیشینه پژوهش و باتوجه به هدف پژوهش، مدل مفهومی به صورت زیر تدوین شده است.
|
شکل 1. مدل مفهومی پژوهش |
7- روش پژوهش
بررسی ساختار مناسب برای استفاده و گسترش..../ سیدعبدالله سجادی جاغرق و همکاران 59 |
مدل پژوهش با استفاده از معادلات ساختاری و با رویکرد حداقل مربعات جزئی بررسی و آزمون شده است. در ابتدا مدل بیرونی پژوهش برای بررسی بارهای عاملی و در واقع تحلیل عامل تأییدی سازه‌های پژوهش انجام شده است. نتایج مدل ساختاری تحقیق به همراه ضرایب استاندارد در شکل (1) ارائه شده است.
[1] . Khosravi, A. and Hussin
[2] . Zaidi
[3] . Serenko & Bontis
[4] . Nonaka
[5] . Neely et al.
[6] .Delwong and Fahi
[7] . Hislop et al.
[8] . Sing
[9] .Rab and Wietich
[10] .Anderson
[11] Nelson and Winter
[12] Liboties and Volcax
[13] .Darroch
[14] .Du plessis
[15] . Mayiya & Patrocinio
[16] . Abhoy K. Ojha
[17] . Ricarda et al
[18] . Samhuri Ikbal et al
[19] . Wei Zheng et al
شکل 2. مدل ساختاری تحقیق همراه با ضرایب استاندارد
نتایج تحلیل عامل تأییدی و بارهای عاملی نشان میدهد سوال‌های پژوهش از روایی مناسبی برخوردار هستند. با توجه به اینکه بارهای عاملی همه سوال‌ها بیشتر از مقدار 4/0 است لذا نتیحه می‌گیریم که ابزار گردآوری دادهها از روایی سازه مناسبی برخوردار هستند.
9- آزمون فرضیه‌ها
در ادامه مدل ساختاری پژوهش همراه با ضرایب معناداری ارائه شده است (شکل2). این مدل برای بررسی و آزمون
مقدار ضریب معناداری برای ابعاد رسمیت-تمرکز ساختار سازمان برابر با 686/4 می‌باشد، که خارج از بازه از (1.96+ تا 1.96-) است. بر اساس مقادیر P (کوچکتر از 5 صدم) یا T (بزر گتر از 96/1 ) با اطمینان 99 درصد میتوان گفت که فـرض 𝐻0 رد و فـرض 𝐻1 تأیید شـده اسـت. حال به سـراغ
بررسی ساختار مناسب برای استفاده و گسترش.../ سیدعبدالله سجادی جاغرق و همکاران 60 |
|
شکل 3. مدل ساختاری تحقیق همراه با ضرایب معناداری
|
بررسی ساختار مناسب برای استفاده و گسترش..../ سیدعبدالله سجادی جاغرق و همکاران 61 |
برای پست‌های رسمی و دانشی در سازمان مقدار ضریب معناداری برابر با 526/4 می‌باشد، که خارج از بازه از (1.96+ تا 1.96-) است. بر اساس مقادیر P (کوچکتر از 5 صدم) یا T (بزر گتر از 96/1 ) با اطمینان 99 درصد میتوان گفت که فر ض 𝐻0 رد و فرض 𝐻1 تأیید شده است. حال به سراغ شدت و جهت تأثیر می‌رویم که از روی ضریب مسیر یا همان بتا مشخص میشود. ضریب مسیر استاندارد شده بین این دو متغیر نشان میدهد که شدت و جهت اثر پست‌های رسمی و دانشی در سازمان بر استفاده و توسعه دانش در بانک اقتنصاد نوین به میزان 137/0 گزارش شده است که با توجه به اینکه بتا مثبت و میزان تأثیرگذاری مستقیم است. بنابراین نتیجه می‌گیریم که پست‌های رسمی و دانشی در سازمان بر استفاده و توسعه دانش در بانک اقتنصاد نوین تأثیر مثبت و معناداری دارد.
مقدار ضریب معناداری برای قابلیت انطباق ساختار سازمانی برابر با 108/2 می‌باشد، که خارج از بازه از (1.96+ تا 1.96-) است. بر اساس مقادیر P (کوچکتر از 5 صدم) یا T (بزر گتر از 96/1 ) با اطمینان 99 درصد میتوان گفت که فر ض 𝐻0 رد و فرض 𝐻1 تأیید شده است. حال به سراغ شدت و جهت تأثیر می‌رویم که از روی ضریب مسیر یا همان بتا مشخص میشود. ضریب مسیر استاندارد شده بین این دو متغیر نشان میدهد که شدت و جهت اثر قابلیت انطباق ساختار سازمانی بر استفاده و توسعه دانش در بانک اقتصاد نوین به میزان 160/0 گزارش شده است که با توجه به اینکه بتا مثبت و میزان تأثیرگذاری مستقیم است، بنابراین نتیجه می‌گیریم که قابلیت انطباق ساختار سازمانی بر استفاده و توسعه دانش در بانک اقتنصاد نوین تأثیر مثبت و معناداری دارد.
همچنین مقدار ضریب معناداری برای انجمنها و شبکه‌های علمی در سازمان برابر با 074/3 می‌باشد، که خارج از بازه از (1.96+ تا 1.96-) است. بر اساس مقادیر P (کوچکتر از 5 صدم) یا T (بزر گتر از 96/1 ) با اطمینان 99 درصد میتوان گفت که فر ض 𝐻0 رد و فرض 𝐻1 تأیید شده است. حال به سراغ شدت و جهت تأثیر می‌رویم که از روی ضریب مسیر یا همان بتا مشخص میشود. ضریب مسیر استاندارد شده بین این دو متغیر نشان میدهد که شدت و جهت اثر انجمنها و شبکه‌های علمی در سازمان بر استفاده و توسعه دانش در بانک اقتنصاد نوین به میزان 212/0 گزارش شده است که با توجه به اینکه بتا مثبت و میزان تأثیرگذاری مستقیم است، بنابراین نتیجه می‌گیریم که انجمنها و شبکه‌های علمی در سازمان بر استفاده و توسعه دانش در بانک اقتنصاد نوین تأثیر مثبت و معناداری دارد و در نهایت، مقدار ضریب معناداری برای انعطاف‌پذیری و مرز زدودگی برابر با 488/3 می‌باشد، که خارج از بازه از (1.96+ تا 1.96-) است. بر اساس مقادیر P (کوچکتر از 5 صدم) یا T (بزر گتر از 96/1 ) با اطمینان 99 درصد میتوان گفت که فر ض 𝐻0 رد و فرض 𝐻1 تأیید شده است. حال به سراغ شدت و جهت تأثیر می‌رویم که از روی ضریب مسیر یا همان بتا مشخص میشود. ضریب مسیر استاندارد شده بین این دو متغیر نشان میدهد که شدت و جهت اثر انعطاف‌پذیری و مرز زدودگی بر استفاده و توسعه دانش در بانک اقتصاد نوین به میزان 286/0 گزارش شده است که با توجه به اینکه بتا مثبت و میزان تأثیرگذاری مستقیم است، بنابراین نتیجه می‌گیریم که انعطاف‌پذیری و مرز زدودگی بر استفاده و توسعه دانش در بانک اقتصاد نوین تأثیر مثبت و معناداری دارد.
نتایج آزمون فرضیه‌ها در جدول (1) نشان میدهد مقدار ضریب معناداری برای تیم محوری و پاداش به تیم در سازمان برابر با 061/6 می‌باشد، که خارج از بازه از (1.96+ تا 1.96-) است. بر اساس مقادیر P (کوچکتر از 5 صدم) یا T (بزر گتر از 96/1 ) با اطمینان 99 درصد میتوان گفت که فر ض 𝐻0 رد و فرض 𝐻1 تأیید شده است. حال به سراغ شدت و جهت تأثیر می‌رویم که از روی ضریب مسیر یا همان بتا مشخص میشود. ضریب مسیر استاندارد شده بین این دو متغیر نشان میدهد که شدت و جهت اثر تیم محوری و پاداش به تیم در سازمان بر استفاده و توسعه دانش در بانک اقتنصاد نوین به میزان 204/0 گزارش شده است که با توجه به اینکه بتا مثبت و میزان تأثیرگذاری مستقیم است بنابراین نتیجه می‌گیریم که تیم محوری و پاداش به تیم در سازمان بر استفاده و توسعه دانش در بانک اقتنصاد نوین تأثیر مثبت و معناداری دارد.
بررسی ساختار مناسب برای استفاده و گسترش.../ سیدعبدالله سجادی جاغرق و همکاران 62 |
| d.f | X2/d.f | GFI | AGFI | CFI | RMSEA |
حدقابل پذیرش | - | کمتر از 3 | بیشتر از 90/0 | بیشتر از 80/0 | بیشتر از 90/0 | کمتر از 08/0 |
مقادیر در پژوهش حاضر | 215 | 32/2 | 93/0 | 87/0 | 92/0 | 04/0 |
جدول 2. نتایج رابطه مستقیم و ضرایب معناداری فرضیه‌های تحقیق
مسیر ساختاری فرضیه‌های پژوهش | ضریب مسیر | معناداری | نتیجه آزمون |
تیم محوری و پاداش به تیم ---> استفاده و توسعه دانش | 204/0 | 061/6 | تأیید فرضیه |
رسمیت-تمرکز ---> استفاده و توسعه دانش | 295/0 | 686/4 | تأیید فرضیه |
پست‌های رسمی و دانشی ---> استفاده و توسعه دانش | 137/0 | 526/4 | تأیید فرضیه |
قابلیت انطباق ---> استفاده و توسعه دانش | 160/0 | 108/2 | تأیید فرضیه |
انجمنها و شبکه‌های علمی ---> استفاده و توسعه دانش | 212/0 | 074/3 | تأیید فرضیه |
انعطاف‌پذیری و مرز زدودگی ---> استفاده و توسعه دانش | 286/0 | 488/3 | تأیید فرضیه |
10- برازش مدل
جهت بررسی برازش مدل، از برازش مدل اندازه‌گیری، برازش مدل ساختاری و برازش کلی مدل استفاده شده است. نتایج
نتایج برازش نشان میدهد مدل تحقیق از برازش مناسبی برخوردار است. کلیه ضرایب پایایی ترکیبی (CR) بالای 7/0 است. بنابراین پایایی سؤالات در درون مدل نیز که بیانگر واقعیت تبیین شده است تأیید میشود. همچنین کلیه ضرایب روایی (میانگین واریانس استخراجی) هم بزرگتر از 5/0 گزارش شده است. بنابراین
برازش مدل در جدول (3) مشاهده میشود.
جدول 3. نتایج رابطه مستقیم و ضرایب معناداری فرضیه‌های تحقیق |
|
روایی همگرایی پژوهش توسط این آزمون نیز تأیید میشود.
11- بحث و نتیجه‌گیری
پژوهش حاضر به دنبال بررسی ساختار مناسب برای استفاده و گسترش دانش درون سازمانی در بانکها (مورد مطالعه: بانک اقتصاد نوین) بود، که در این پژوهش نتایج نشان
میدهد که ساختار سازمانی نقش مهمی در استفاده و
گسترش دانش درون سازمانی ایفا میکنند. همچنین نتایج بیانگر این است که ابعاد ساختاری سازمان مانند رسمیت و تمرکز بر استفاده و گسترش دانش درون سازمانی تأثیرگذار هستند. سازمانهایی که به شکل دولتی اداره می‌شوند مسلماً ساختار بسیار متفاوت از سازمانهایی خصوصی دارند و تمرکز و رسمیت در این سازمانها بسیار بالاتر است و همین دلیلی بر نقش این مؤلفه در توسعه دانش در سازمان است. ساختارهای بسیار رسمی و متمرکز مانع توسعه و گسترش دانش به همه بخش‌های سازمان می‌شوند و کانال‌های ارتباطی بسیار رسمی و غیر منعطف برای آن ایجاد کرده‌اند که کارکنان چندان تمایلی به استفاده از آن نشان نمی‌دهند. این نتیجه با نتایج تحقیقات احمدی و همکاران (1401)، شریعت نیا و گویلی (1397) و اکبری و مرادی (1394) همسو است.
همچنین تیم محوری و پاداش به تیم یکی از مؤلفه‌های تأثیرگذار بر استفاده و گسترش دانش درون سازمانی در بانکها است. سازمانهایی که از تیم مجوری حمابت میکنند و برای تیم‌ها انگیزه ایجاد میکنند می‌توانند در تسهیل دانش و گسترش آن نقش مثتی ایفا کنند. تیم‌ها از کانال‌های ارتباطی برخودار هستند که در اختیار همه اعضای تیم است و محدودیتی برای آن وجود ندارد. بنابراین بدون توجه به سلسله مراتب‌های سازمانی اعضای تیم دانش موجود را در سازمان توسعه میدهند و از آن استفاده میکنند. این نتیجه با نتایج تحقیقات احمدی و همکاران (1397)، محمدی‌پور و حسین بیگی (1395)، راما و همكاران (2018) و گراوال و همكاران (2019) همسو است.
انعطاف‌پذیری و مرز زدودگی یکی دیگر از عوامل موثر بر استفاده و گسترش دانش درون سازمانی در بانکها است. مرزبندی بین بخش‌های مختلف سازمان و عدم ایجاد
بررسی ساختار مناسب برای استفاده و گسترش..../ سیدعبدالله سجادی جاغرق و همکاران 63 |
منابع
1. احمدی، راضیه؛ صحرایی، شقایق و صاحب، طاهره (1401). «رتبه‌بندی ابعاد موثر مدیریت دانش بر پذیرش بانکداری دیجیتال در صنعت بانکداری (مطالعه موردی: بانک پارسیان)»، پژوهش‌های مدیریت منابع سازمانی، جلد ۱۲، شماره ۴، صفحات ۲۷-۱۱.
2. احمدی، فرید؛ تارزاده، حجت و احمدی، سهیلا (1398). «ارائه مدل برای مدیریت دانش مشتری در پست بانک ایران»، بررسی‌های بازرگانی، شماره 96 ، مرداد و شهریور 1398.
3. خیراندیش، مهدی (1393). «بررسی چالشها و موانع پیادهسازی مدیریت دانأش در دانشگاه هوایی شهید ستاری، دانشگاه هوایی شهید ستاری، تهران.
4. شريعت نيا، اکبر؛ داودنیا، داود و گویلی کیلانه، الهام (1397). «بررسي تاثير ابعاد ساختار سازماني بر اثربخشي: نقش مديريت دانش»، چشم‌انداز مدیریت دولتی، دوره 12، شماره 64.
5. کاظمی، سیده ریحانه (1385). بررسی ساختار مناسب برای استفاده و گسترش دانش درون سازمانی در شکرتهای پیمانکاری، پایاننامه کارشناسیارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، 1385.
6. صفا، روحالله؛ رضویزاده، علی (1396). «بررسی تأثیر ساختار سازمانی بر خلق دانش در دانشگاههای افسری ارتش ج.ا.ا»، فصلنامه مطالعات منابع انسانی، سال ششم، شماره بیست و پنج، پاییز 96، صص 30-1.
7. طباطبایی‌فر، سیدمحمد؛ احمدی، حبیب و قیصری، علیرضا (1396). «بررسی تأثیر مجازی سازی ساختار سازمانی بر مدیریت دانش کارکنان بانک توسعه صادرات ایران»، سومین کنفرانس بینالمللی مدیریت،حسابداری و اقتصاد دانشبنیان با تاکید بر اقتصاد مقاومتی، تهران، https://civilica.com/doc/693556
8. فاطمی‌نسب، سیدعزت‌اله؛ لطیفی، میثم (1398). «بررسی رابطه ساختار سازمانی با تسهیم دانش در خبرگزاری ج.ا.ا(ایرنا)»، مطالعات مدیریت راهبردی دفاع ملی، دوره 3، شماره 10، شهریور 1398، صص 34-7.
9.
بررسی ساختار مناسب برای استفاده و گسترش.../ سیدعبدالله سجادی جاغرق و همکاران 64 |
10. محمدی فاتح، اصغر؛ مهدی، محمد و سالارنژاد، علی اصغر (1401). «مدیریت دانش در صنعت بانکداری و مالی: سهم فناوری‌های انقلاب صنعتی چهارم»، پژوهشنامه مدیریت اجرایی، دوره 14، شماره 27، صص 546-517.
11. محمدي پور، رحمتاله؛ حسينبيگي، سبحان (1395). «شناسايي عوامل مؤثر بر پياده‌سازي مديريت دانش در سازمان( مطالعه موردي در بانك مسكن)»، کنفرانس
بینالمللی نحبگان مدیریت، 12 خرداد ماه 1395.
12. Giudici, A., Reinmoeller, P., & Ravasi, D. (2018). Open-system orchestration as a relational source of sensing capabilities: Evidence from a venture association. Academy of Management Journal, 61(4), 1369–1402. https://doi.org/10.5465/ amj.2015.0573
13. Helmold, M. (2021). New Work, transformational and virtual leadership. Springer. doi: 10.1007/978-3-030-63315-8.
14. Hussain, N., Rigoni, U., & Cavezzali, E. (2018). Does it pay to be sustainable? Looking inside the black box of the relationship between sustainability performance and financial performance. Corporate Social Responsibility and Environmental Management, 25(6), 1198–1211. https://doi.org/10.1002/csr.1631
15. Rese, A., Kopplin, C. S., & Nielebock, C. (2020). Factors influencing members’ knowledge sharing and creative performance in coworking spaces. Journal of Knowledge Management, 24(9), 2327–2354. https://doi.org/10.1108/JKM-04-2020-0243
16. Ritala, P., Husted, K., Olander, H., & Michailova, S. (2018). External knowledge sharing and radical innovation: The downsides of uncontrolled openness. Journal of Knowledge Management, 22(5), 1104–1123. https://doi.org/10.1108/JKM-05-2017- 0172
17. Khosravi, A. and Hussin, A., (2018), “Customer knowledge management antecedent factors: A systematic literature review”, Knowledge and Process Management, Vol.25, Issue1.
18. Mayiya González-Illescas, Patrocinio Zaragoza-Sáez, 2024, Influence of knowledge management infrastructure on knowledge creation processes. A study in the primary sector, Volume 9, Issue 9, September 2023, e19536. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2023.e19536.
19. Ricarda B. Bouncken, Muhammad Mahmood Aslam, Till Marius Gantert, Andreas Kallmuenzer, 2023, New work design for knowledge creation and sustainability: An empirical study of coworking-spaces, Journal of Business Research 154 (2023) 113337.
20. Samhuri Ikbal Pradana, Amelia Kurniawati, Nia Ambarsari, 2015, Knowledge management system implementation readiness measurement in PDII LIPI based on people and organizational structure factors, Industrial Engineering and Service Science 2015, IESS 2015, Procedia Manufacturing 4 ( 2015 ) 216 – 223.
21. Stevens, R., Moray, N., Bruneel, J., & Clarysse, B. (2015). Attention allocation to multiple goals: The case of for-profit social enterprises. Strategic Management Journal, 36(7), 1006–1016. https://doi.org/10.1002/smj.2265
22. Sumrin, S., Gupta, S., Asaad, Y., Wang, Y., Bhattacharya, S., & Foroudi, P. (2021). Eco-innovation for environment and waste prevention. Journal of Business Research, 122, 627–639. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2020.08.001
23.
بررسی ساختار مناسب برای استفاده و گسترش..../ سیدعبدالله سجادی جاغرق و همکاران 65 |
24. Turcu, C. (2013). Re-thinking sustainability indicators: Local perspectives of urban sustainability. Journal of Environmental Planning and Management, 56(5), 695–719. https://doi.org/10.1080/09640568.2012.698984
25. Valenduc, G. (2019). New forms of work and employment in the digital economy. In: The deconstruction of employment as a political question (pp. 63–80). Springer.
26. Valacherry, A.K. and Pakkeerappa, P., (2018), “Customer Knowledge Management via Social Media: A Case Study of an Indian Retailer”, Journal of Human Values, Vol. 24, Issue 1.
27. Wei Zheng, Baiyin Yang, Gary N. McLean, 2014, Linking organizational culture, structure, strategy, and organizational effectiveness: Mediating role of knowledge management, Journal of Business Research, Volume 63, Issue 7, July 2010, Pages 763-771.
28. Zaidi, A.N., (2017), “Customer Knowledge Management (CKM) as a Predictor of Innovation Capability with the Moderating Role of Organizational Structure: A Study of the Banking Sector of Pakistan”, Arabian J Bus Manag Review, Vol.7.